Powrót

Renowacja nagrobków Heinricha i Berthy Schillerów – współzałożycieli goczałkowickiego uzdrowiska

Grant dla Stowarzyszenia Przyjaciół Goczałkowic-Zdroju na realizację projektu: „Renowacja nagrobków Heinricha i Berthy Schillerów – współzałożycieli goczałkowickiego uzdrowiska”.

Goczałkowice-Zdrój to duża wieś położona w powiecie pszczyńskim, jedna z dwóch w województwie śląskim, która ma status uzdrowiska. Pierwotnie miejscowość składała się z dwóch niezależnych wsi: Goczałkowic Górnych i Goczałkowic Dolnych. W 1856 roku pruski zarząd górniczy poszukiwał złóż soli w drugiej z wymienionych. Na głębokości 616 metrów natrafiono na 4% solankę. Okazało się, że założenia saliny jest nieopłacalne. Dlatego w roku 1861 rząd wystawił odwiert na sprzedaż wraz z okolicznymi zabudowaniami. Teren zakupiła spółka kupca Heinricha Schillera i mistrza budowlanego Wilhelma Czecha. Nabywcy zlecili chemiczna analizę wód, a wyniki analizy postawiły wody goczałkowickie na równi z ówczesnymi sławnymi źródłami. W czerwcu 1862 roku rozpoczął się pierwszy sezon kuracyjny.
Jednym z założycieli uzdrowiska był wspomniany powyżej Heinrich Schiller, urodzony 18 stycznia 1826 roku w Pszczynie, syn Ludwiga i Rosalii zd. Schaeffer. Kontynuował tradycje kupieckie swego ojca. W spadku otrzymał 500 talarów w gotówce, za które zakupił w 1854 roku kamienice numer 16 przy pszczyńskim rynku, w której otworzył sklep z artykułami spożywczymi, kolonialnymi i korzennymi. 24 listopada 1853 roku poślubił Berthę Jaschkowitz (ur. 1827 w Gliwicach). W Pszczynie urodziła się dwójka ich dzieci: Hedwig (ur. 1854) i Ludwig (ur. 1855). Dzięki uzyskanej pożyczce 10 tysięcy talarów od szwagra Josefa Lustiga, udało mu się znacznie rozbudować otwarte w 1862 roku uzdrowisko.
Heinrich Schiller zmarł 5 marca 1875 roku, natomiast jego zona 8 sierpnia 1890 roku. Oboje spoczywają na pszczyńskim cmentarzu żydowskim. Ich wykonane przez Louisa Rosenthala z Bytomia marmurowe nagrobki należą do najbardziej okazałych na terenie nekropolii. Charakteryzują się one ciekawą forma i kunsztem wykonania oraz znacząco wyróżniają się od innych nagrobków w kwaterze, w której dominują piaskowe stele z lat 60. i 70. XIX wieku. Niestety ich obecny stan pozostawia wiele do życzenia. Przewrócone, okradzione z elementów metalowych, jeden ponad to z przełamaniem szczytu, wymagają pilnego remontu.
Heinrich Schiller nie jest postacią anonimową w Goczałkowicach-Zdroju. Upamiętniony został wraz z trzema innymi głównymi założycielami uzdrowiska (Adolf Babel, Wilhelm Czech i Josef Lustig) na zabytkowym głazie, który obecnie znajduje się przy ulicy Uzdrowiskowej w Goczałkowicach. Jego biogramy w ostatnich latach opublikowali Sławomir Pastuszka i Małgorzata Tomczykiewicz. Niestety jednak, wśród mieszkańców Goczałkowic, a także wielu innych lokalnych społeczników, nie ma świadomości, że grób jednego z założycieli uzdrowiska przetrwał do dzisiaj i wymaga podjęcia pilnych prac renowacyjnych. Stanowi on niezwykle ważny pomnik upamiętniający osobę, dzięki której zawdzięczany obecny charakter Goczałkowic-Zdroju.

Tekst: Stowarzyszenie Przyjaciół Goczałkowic-Zdroju.

Wysokość grantu przyznanego przez Stowarzyszenie: 2.700 złotych.