Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce wywodzi się z założonego w 1944 roku Centralnego Komitetu Żydów w Polsce i po wieloletnich staraniach zostało ostatecznie zarejestrowane 13.09.1951 roku
w Warszawie. Powołano je w celu stworzenia podstawy prawno-organizacyjnej dla utworzonego w 1947 roku Żydowskiego Instytutu Historycznego. Do członków-założycieli SŻIH należeli: Bernard Mark, Szymon Datner, Artur Eisenbach, Józef Sandel, Ernestyna Sandlowa, Perła Zelman, Froim [Efraim] Kupfer, Adam Rutkowski, Lejzor Piekarz, Izrael Szajn, Wolf Iwan, Rozalia Wszędobylska, Aniela Truskierowa.
Cele działalności Stowarzyszenia są od lat takie same: upamiętnianie i popularyzowanie kultury Żydów polskich, wspieranie badań naukowych w zakresie historii i kultury żydowskiej ze szczególnym uwzględnieniem historii i kultury Żydów polskich, wspieranie działalności edukacyjnej, podejmowanie działań na rzecz kształtowania postaw tolerancji w społeczeństwie, współpraca z innymi organizacjami żydowskimi oraz instytucjami o podobnych celach działania w kraju i na świecie. Stowarzyszenie szerzy także wiedzę
o dorobku Towarzystwa Krzewienia Nauk Judaistycznych, Głównej Biblioteki Judaistycznej, Centralnej Żydowskiej Komisji Historycznej i Żydowskiego Instytutu Naukowego JIWO w Wilnie.
W 1993 roku Stowarzyszenie ŻIH zainicjowało projekt Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Powołaliśmy międzynarodowy zespół, którego celem było opracowanie założeń programowych instytucji oraz wystawy stałej. Muzeum miało być miejscem otwartej dyskusji, szacunku i dialogu między narodami — miejscem, które łączy, a nie dzieli. Ideę tę poparli nie tylko wszyscy prezydenci i rządy w Polsce, lecz także dziesiątki organizacji i osób na całym świecie, w tym wielu darczyńców. Dzięki temu wsparciu do 2005 roku prowadziliśmy projekt samodzielnie jako inicjatywę społeczną.
25 stycznia 2005 roku wraz z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz miastem stołecznym Warszawą powołaliśmy wspólną instytucję kultury o nazwie Muzeum Historii Żydów Polskich. Na mocy aktu założycielskiego strona publiczna sfinansowała budowę budynku Muzeum, a Stowarzyszenie ŻIH odpowiadało za sfinansowanie i organizację procesu tworzenia wystawy stałej.
Ponad pięciuset darczyńców z całego świata przyłączyło się do kampanii założycielskiej, przekazując na rzecz Muzeum 165 mln zł. 145 mln zł pozyskano na rzecz wystawy stałej, a 20 mln zł na programy edukacyjne i publiczne realizowane we współpracy z Muzeum oraz na działalność statutową Stowarzyszenia.
Wszystkich zainteresowanych historią projektu Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, zachęcamy do zapoznania się z publikacją zatytułowaną “Na początku było marzenie”, która jest dostępna online tutaj. Dodatkowo polecamy także raport z Kampanii Założycielskiej Muzeum POLIN prowadzonej w latach 1993-2014 dostępny online tutaj.
Po przekazaniu wystawy stałej Muzeum i jej otwarciu w październiku 2014 roku kontynuujemy pozyskiwanie funduszy na realizację różnorodnych projektów edukacyjnych, kulturalnych, wystawienniczych i naukowych.
Jesteśmy inicjatorem dwóch ważnych projektów multimedialnych, które obecnie są rozwijane przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
- w 2007 roku „Polscy Sprawiedliwi”, którego celem jest uchronienie od zapomnienia czynów polskich „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” oraz dokumentacja losów ratowanych przez nich Żydów (Sprawiedliwi.org.pl)
- w 2009 roku „Wirtualny Sztetl”, dokumentujący historię lokalnych społeczności żydowskich na terenach przedwojennej Polski (Sztetl.org.pl)
—> Projekty realizowane z Muzeum POLIN
Od 1951 roku gromadzimy cenne zbiory, będące częścią spuścizny narodu żydowskiego: archiwalia, niektóre pochodzące już z połowy XVII wieku, księgozbiór liczący około 80 tysięcy woluminów oraz liczne obrazy, grafiki, plakaty, rzeźby, przedmioty rzemiosła artystycznego, fotografie i wiele, wiele innych. Do najcenniejszych należy wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO Podziemne Archiwum Getta Warszawskiego, tzw. Archiwum Ringelbluma. Ta spuścizna jest w sensie moralnym własnością wszystkich Żydów. Wspieramy również działalność Żydowskiego Instytutu Historycznego im. Emanuela Ringelbluma (Jhi.pl)
Jesienią 2017 roku odbyły się uroczyste obchody 70. rocznicy powstania ŻIH, które były wspólnym świętem Instytutu i Stowarzyszenia. Przez 70 lat losy obu instytucji splatały się na wielu poziomach: na początku lat 50. pracownicy Instytutu byli liderami grupy powołującej Stowarzyszenie ŻIH; później przez ponad 40 lat Instytut prowadził swoją działalność w strukturach Stowarzyszenia, a od ponad 20 lat ściśle ze sobą współpracujemy. Uznajemy, że współdziałanie państwa i organizacji społecznej może przynieść wymierne efekty w ochronie żydowskiego dziedzictwa. Dlatego też swoje zbiory wraz z zabytkowym budynkiem przy ul. Tłomackie 3/5, w którym są one przechowywane, udostępniliśmy nieodpłatnie Instytutowi.
Współpracujemy z Instytutem również przy realizacji wielu wspólnych projektów — najnowszy z nich to Program Oneg Szabat (Onegszabat.org), w ramach którego w 2017 roku została uruchomiona wystawa stała „Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu” o Archiwum Ringelbluma i jego twórcach oraz portal Delet, udostępniający dokumenty Archiwum i umożliwiający tworzenie wirtualnych materiałów edukacyjnych (Delet.jhi.pl).
—> Projekty realizowane z Żydowskim Instytutem Historycznym
Wspieramy także inne, różnorodne inicjatywy i przekazujemy kilkanaście grantów rocznie organizacjom działającym na rzecz zachowania dziedzictwa kulturowego i materialnego polskich Żydów. Więcej
Więcej o historii naszego Stowarzyszenie można przeczytać tutaj.
